W ostatnim czasie dostaję dużo wiadomości od czytelniczek – pielęgniarek mam, które obawiają się powrotu do pracy.
Pielęgniarki stoją przed ogromnym dylematem natury etycznej i moralnej. Czują ten strach, bo dostają od swoich koleżanek z pracy informacje, że medycy wciąż dostają po doopie, bo notorycznie brakuje środków ochrony osobistej, robi się zbyt mało testów, pracownik staje się niewolnikiem pracodawcy. A media co rusz informują o błędach w powoływaniu przez Wojewodę do pracy.
Nie dziwi mnie ten strach, ta obawa, ten wewnętrzny niepokój, poczucie bezsilności i bezradności. Szczególnie teraz pielęgniarki nie mogą być pewne co będzie jutro. Przestało być oczywiste, że po 12 a teraz 24h dyżurze wrócą do domu, a przecież mają do kogo wracać. Mają rodzinę: są córką swoich rodziców, są żoną często męża, który też jest medykiem, są mamą, współtowarzyszą im choroby w tym przewlekłe. Ale nie wolno zapomnieć, że Pielęgniarka to też człowiek, obywatel w wolnym kraju. Kraju gdzie swoje żniwo zbiera COVID, gdzie wchodzą w życie obostrzenia, a za chwilę mimo braku spadku zachorowalności popuszcza się pasa restrykcjom. Dlatego nie dziwi mnie ta obawa o siebie. Mam w ręku prawo wykonywania zawodu, ale nie chcę być niewolnikiem pracodawcy, chcę poczucia bezpieczeństwa i odpowiedniej do warunków pracy – pracy na pierwszej linii frontu gratyfikacji finansowej. To, że wykonuję zawód pielęgniarki to moja decyzja. Decyzja, którą podjęłam świadomie, dążyłam do osiągnięcia wykształcenia: studia, kursy, specjalizacje. Przeraża mnie dzisiejsza rzeczywistość, przerażają mnie warunki pracy i traktowanie pracownika. Jest tylko kij, a marchewki nie widać…
Dlatego zebrałam Wasze pytania i dzięki współpracy z Mecenasem Marcinem Ratajczakiem – Radcą Prawnym stworzyliśmy symulację w przypadku powrotu do pracy Pielęgniarki po urlopie macierzyńskim, zasad korzystania z dodatkowego zasiłku opiekuńczego oraz 60 dni opieki na tzw. warunkach ogólnych.
Ponieważ sytuacja odnośnie pracy placówek edukacyjnych jest bardzo dynamiczna w dobie COVID19 należy na bieżąco śledzić wychodzące komunikaty, by móc dostosować ich brzmienie do najbliższych dni.
Symulacja. Stan faktyczny Pielęgniarki:
Wykonywany zawód: pielęgniarka, umowa o pracę na czas nieokreślony. W dniu 02/05/2020 kończy roczny urlop macierzyński. Do dyspozycji pracownik ma 50 dni urlopu zaległego oraz urlop 26 dni na rok 2020. Pielęgniarka jest mamą: 3 letniego syna (uczęszcza do żłobka) i rocznej córki (karmi piersią).
Dane na dzień (w dniu ukazania się artykułu 01.05.2020)
Komunikat MRPiPS (LINK) ws. dodatkowego zasiłku opiekuńczego:
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługujący rodzicom dzieci do 8. roku życia w związku z zamknięciem żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli czy szkół z powodu zagrożenia koronawirusem, zostaje wydłużony do 24 maja. Przysługuje on również w przypadku niemożności sprawowania opieki przez nianie lub opiekunów dziennych z powodu COVID-19.
Rząd umożliwił od 6 maja br. otwarcie placówek opieki nad najmłodszymi dziećmi – to możliwość, nie obowiązek.
Uwaga! Jeżeli mimo otwarcia placówki opieki rodzic nie zdecyduje się na posłanie do niej dziecka z powodu stanu epidemii związanego koronawirusem, w takim wypadku również dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał.
Pytania symulacyjne:
1.Czy Pielęgniarka, która do 3 maja nie korzystała z dodatkowego zasiłku opiekuńczego z racji COVID19 (bo przebywała na macierzyńskim) może wykorzystać go od 4 maja?
Odpowiedź:
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje tylko w określonych ramach czasowych, terminach. Ten który miał miejsce do 03.05.2020 nie może być wykorzystywany w przyszłości, mimo, że żaden z rodziców dziecka z niego nie skorzystał. W sytuacji stanu faktycznego dotyczącego opisanej sytuacji, ta Pielęgniarka ma możliwość korzystania z dodatkowego zasiłku opiekuńczego na dziecko do 8 roku życia do 24 maja 2020 na warunkach ogłoszonego komunikatu przez MRPiPS ws. dodatkowego zasiłku opiekuńczego (LINK).
Jeśli decyzją Rządu dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie kontynuowany, Pielęgniarka może wykorzystywać go zgodnie z wydanymi decyzjami, tylko i wyłącznie w podanych wówczas terminach.
2.Czy pracodawca lub ZUS może interweniować w zasiłek opiekuńczy dodatkowy i w zasiłek na tzw. warunkach ogólnych max. 60 dni na rok kalendarzowy na zdrowe dziecko do 8r.ż, w przypadku gdy ma do dyspozycji zaległy i aktualny urlop wypoczynkowy?
Odpowiedź:
*art. 165 Kodeksu Pracy
Jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu:
1)czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
2)odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
3)powołania na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe albo stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, na czas do 3 miesięcy,
4)urlopu macierzyńskiego,
pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy.
We wskazanym wyżej przepisie użyto „ w szczególności” co oznacza, że mieszczą się w tym katalogu również inne niż w wskazane w tym przepisie przyczyny usprawiedliwiające nieobecność w pracy. Taką przyczyną usprawiedliwiającą nieobecność w pracy będzie pozostawanie na zasiłku opiekuńczym. W okresie pobierania zasiłku opiekuńczego pracownik nie pracuje, ponieważ sprawuje opiekę nad dzieckiem.
Przykład:
Od 19 kwietnia 2020 r. przebywa Pani na opiekuńczym, a planowany urlop ma się rozpocząć 25 kwietnia 2020 r. W takiej sytuacji pracodawca będzie obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy.
Jeżeli pracownik rozpocznie nieobecność w pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 w związku z zamknięciem placówki oświatowej, do której ono uczęszcza, przed rozpoczęciem korzystania z zaplanowanego urlopu (tak zaległego, jak i bieżącego) urlop ten ulegnie przesunięciu na termin późniejszy.
*Art. 166 Kodeksu pracy
*Część urlopu niewykorzystaną z powodu:
1)czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
2)odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
3)odbywania ćwiczeń wojskowych lub przeszkolenia wojskowego albo pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, przez czas do 3 miesięcy,
4)urlopu macierzyńskiego
pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym.
Przepis ten reguluje sytuację pracownika, który rozpoczął urlop i nie może go należycie wykorzystać z przyczyn wymienionych w pkt 1-4 komentowanego artykułu. Wyliczenie to ma charakter wyczerpujący.
-Jeżeli pracownik rozpocznie nieobecność w pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 w związku z zamknięciem placówki oświatowej, do której ono uczęszcza, po rozpoczęciu korzystania z zaplanowanego urlopu (tak zaległego, jak i bieżącego) urlop ten będzie dalej wykorzystywany, a pracownik otrzyma za ten czas wynagrodzenie urlopowe a nie zasiłek.
Przykład:
Jeżeli przebywa Pani na urlopie, i dopiero teraz powstanie możliwość pobierania opiekuńczego, to zasiłek nie przysługuje.
3.Czy w momencie, gdy Pielęgniarka będzie chciała korzystać z opieki na zdrowe dziecko, a pracuje na pełny etat, w trybie uzgodnionym przez bezpośredniego przełożonego to formularz ZUS Z-15A wypełnia na:a)dni robocze?b)z weekendami (a tylko liczą się dni robocze?)
3a. Czy jeśli mam opiekę i wypełniony druk od poniedziałku do piątku, a pracuje na tzw. ranki (7,35h x 5dni roboczych) czy pracodawca może oddelegować mnie w tym czasie na dyżury nocne lub w weekendy?
Odpowiedź:
Okresy dodatkowego zasiłku opiekuńczego są liczone tak jak okresy zasiłku opiekuńczego przyznawanego na ogólnych zasadach, z tym, że nie są wliczane do limitu 60 dni w roku kalendarzowym.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje, co do zasady, za każdy dzień konieczności sprawowania osobistej opieki, wskazany w zaświadczeniu lekarskim, nie wyłączając dni wolnych od pracy (art. 11 ust. 4 w zw. Z art. 35 ust. 2 ustawy zasiłkowej).
Jeżeli okres opieki został wskazany, np. od poniedziałku do poniedziałku, to liczymy w sposób ciągły: poniedziałek, wtorek, środę, czwartek, piątek, sobotę, niedzielę, poniedziałek – nawet jeśli sobota i niedziela to dni wolne.
Należy sprawdzić, jaki system pracy został przyjęty u pracodawcy- w regulaminie lub w umowie o pracę.
Wniosek należy uzupełnić w dniach, w których Pielęgniarka miała pracować, zgodnie z harmonogramem pracy. Jeżeli ta Pielęgniarka ma zmianową pracę, czyli pracuje po 12h lub 24 h, to proszę to odpowiednio zaznaczyć w formularzu ZUS Z-15A , w rubryczce godziny (przy oświadczeniach- str. 2). Jeżeli ta Pielęgniarka jest zobowiązana do pracy w sobotę i niedzielę, to wówczas proszę to zaznaczyć.
Jeżeli tej Pielęgniarki warunki pracy przewidują, że praca odbywa się od 7.35 do 15.00, to pracodawca nie będzie mógł od tak oddelegować Panią do pracy w godzinach nocnych lub weekendy.
Kodeks pracy (art. 42 § 4) daje pracodawcy możliwość oddelegowania pracownika do innej pracy niż ta określona w umowie o pracę, na maksymalny okres 3 miesięcy w ciągu jednego roku kalendarzowego. Bez konieczności zawarcia z pracownikiem porozumienia zmieniającego lub wypowiedzenia warunków pracy lub płacy (tzw. wypowiedzenia zmieniającego). W takiej sytuacji w stosunku do pracownika można zastosować standardowe polecenie służbowe (art. 100 § 1 kodeksu pracy), które nie wymaga jego zgody i może zostać wyrażone w formie pisemnej lub ustnej.
Przy czym pracodawca musi spełnić następujące przesłanki:
1.Pracownik powinien świadczyć pracę inną niż ta określona w treści zawartej z nim umowy o pracę;
2.Pracownik powinien posiadać kwalifikacje do wykonywania innej pracy, do której zostaje oddelegowany;
3.Pracownik nie może zostać oddelegowany do pracy poniżej, ani powyżej swoich kwalifikacji
4.Wynagrodzenie pracownika nie może ulec obniżeniu, nawet jeśli praca, do której został skierowany, np. w regulaminie wynagradzania posiada niższe widełki płacowe;
5.Oddelegowanie pracownika do innej pracy może zostać podyktowane wyłącznie uzasadnionymi potrzebami pracodawcy.
Moim zdaniem ta Pielęgniarka nie spełnia pierwszego wymogu- świadczenia innej pracy, niż ta określona w treści umowy o pracę. Zatem pracodawca nie będzie mógł skorzystać z tego.
Pracodawca będzie mógł oddelegować tą Pielęgniarkę do pracy w weekendy, tylko jeżeli zaakceptuje jego wypowiedzenie zmieniające. Ewentualnie pracodawca będzie chciał zawrzeć porozumienie w sprawie pracy w weekendy- to wówczas zależy o tego, czy zgodzi się Pani. Nie musi Pani podpisywać takiego porozumienia.
Art. 42. [Wypowiedzenie zmieniające – tryb i forma] Kodeksu pracy
§ 1. Przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy.
§ 2. Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki.
§ 3. W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków.
§ 4. Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.
4.Co w przypadku gdy ta Pielęgniarka ma wypełniony wniosek na opiekę, a np. dodatkowo chodzi bo zgodziła się na pracę w trybie dyżurowym w weekendy i dojdzie do sytuacji, że zarazi się COVID19(test pozytywny) i musi przebywać w domu na kwarantannie lub w szpitalu ze względu na stan zdrowia. Czy w takiej sytuacji opiekę na dzieci przejmuje mąż? (Mąż prowadzi działalność gospodarczą).
Zasiłek będzie przysługiwał Pani mężowi, jeżeli nie będzie Pani w stanie zająć się dzieckiem- czyli w czasie choroby, przebywając na kwarantannie domowej lub w szpitalu.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy jest przyznawany w trybie i na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej i nie wlicza się go do limitu 60 dni pobierania zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie obojgu rodzicom w wymiarze do 14 dni, niezależnie od liczby dzieci wymagających opieki w związku z zamknięciem placówki z powodu wirusa. Dokumentem do wypłaty dodatkowego zasiłku opiekuńczego jest Oświadczenie Ubezpieczonego.
Należy sprawdzić, czy Pani mąż prowadząc działalność gospodarczą spełnia warunki do skorzystania z tarczy antykryzysowej – ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
Koleżanki i Koledzy pamiętajcie, że prócz obowiązków w pracy, macie również przywileje i prawa. Nie bójcie się konsultować swoich spraw z prawnikiem. Ale nie prawnikiem szpitala, bo prawnik szpitala jest prawnikiem szpitala, a nie Waszym.
PODSUMOWANIE:
1.Pielęgniarka może korzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego na COVID19 jeśli spełnia kryteria, czyli, patrz przydatne treści punkt 9, szczegóły:
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres sprawowania opieki nad dzieckiem w związku z zamknięciem z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której dziecko uczęszcza albo w okresie niemożności sprawowania opieki nad dzieckiem przez nianię lub dziennego opiekuna.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicom lub opiekunom prawnym dzieci, którzy opiekują się:
*dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat,
*dzieckiem, które posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – do ukończenia 18 lat,
*dzieckiem, które posiada orzeczenie o niepełnosprawności – do ukończenia 16 lat,
*dzieckiem, które posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje także rodzicom lub opiekunom prawnym dorosłej osoby niepełnosprawnej w przypadku zamknięcia z powodu COVID-19 placówki, do której uczęszcza dorosła osoba niepełnosprawna, tj.: szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej, innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeśli nie ma drugiego rodzica / współmałżonka, który może zapewnić opiekę dziecku / osobie niepełnosprawnej.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem do 8 lat przysługuje do 53 dni, w pozostałych przypadkach do 39 dni. Okres ten nie jest wliczany do limitu 60 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad dzieckiem do 14 lat, ani do limitu 30 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym.
2.Pielęgniarka może korzystać z opieki nad chorym dzieckiem.
3.Pielęgniarka może wykorzystać urlop zaległy (bezpośrednio po macierzyńskim) i/lub bieżący – w zależności od decyzji kierownika zakładu pracy.
4. Pielęgniarka może korzystać z opieki na dziecko zdrowe na tzw. warunkach ogólnych.
5.Pielęgniarka może korzystać z urlopu wychowawczego.
Dziękuję za współpracę Mecenasowi Marcinowi Ratajczykowi. Jeśli jesteście zainteresowani kontaktem z Mecenasem wszystkie informacje kontaktowe znajdziecie na grafice opisowej Jego osobę. Zostawiam Wam linki przekierowujące do przydatnych treści.
1.Prawo COVID19 – Okiem Mecenasa – Marcin Ratajczak Radca Prawny LINK
2.Pomoc prawna dla pracowników medycznych LINK
3. Jak powołuje Twój Wojewoda? LINK
4.Co jeśli zarażę się koronawirusem, co wtedy? LINK
5.Formularz ZUS Z-15A LINK
6.Rola i znaczenie środków ochrony biologicznej w walce z koronawirusem LINK
7.Bezpłatne testy dla medyków LINK
8.Uznawanie choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2 za chorobę zawodową LINK
9. Oświadczenie o sprawowaniu opieki nad dzieckiem. LINK